Μαλαξός

Επώνυμο δύο μεταβυζαντινών λογίων, από το Ναύπλιο. 1. Μανουήλ (Ναύπλιο ; – Κωνσταντινούπολη 1581). Εκδότης και συγγραφέας νoμοκανονικών και ιστορικών έργων. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πρώιμο στάδιο της ζωής του. Γύρω στα 1555 ήταν εγκατεστημένος στη Βενετία, όπου ασχολήθηκε με εκδοτικές και τυπογραφικές εργασίες. Οι επιχειρήσεις του όμως φαίνεται ότι δεν πήγαν καλά και επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1561 ήταν ήδη νοτάριος στη μητρόπολη Θηβών. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου φυτοζωούσε διδάσκοντας σε μικρό κύκλο μαθητών και αντιγράφοντας χειρόγραφα. Ο Μ. άφησε δύο σπουδαία έργα: τον Νομοκάνονα και την Πατριαρχική Κωνσταντινούπολης Ιστορία (1584). Το πρώτο γράφτηκε στη Θήβα το 1561. Είναι ένα απάνθισμα ιερών κανόνων και πολιτικών νόμων από παλαιότερα νομοκανονικά κείμενα (από την Εκλογή των Ισαύρων έως τον Αρμενόπουλο). Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Μ. χρησιμοποίησε και άγνωστες σήμερα πηγές. Το έργο αυτό γράφτηκε αρχικά σε λόγια γλώσσα – και με τη μορφή αυτή είναι γνωστό μόνο από τέσσερις κώδικες· αργότερα όμως ο Μ. έκανε μια παράφραση του έργου στη δημοτική, που σώζεται σήμερα σε περισσότερα από τριακόσια χειρόγραφα (με μικρές ή μεγάλες προσθαφαιρέσεις). Εξαιτίας ακριβώς του πλήθους των χειρογράφων, αλλά και των πηγών που πρέπει να ανιχνευθούν, δεν στάθηκε μέχρι σήμερα δυνατή μια κριτική έκδοση του κειμένου αυτού, που ήταν ο κυριότερος κώδικας εκκλησιαστικού και ιδιωτικού δικαίου κατά την τουρκοκρατία. Σύγγραμμα άτεχνα συντεθειμένο με την παράθεση άγνωστων σήμερα ιστορικών πηγών είναι επίσης και η Πατριαρχική Κωνσταντινούπολης Ιστορία, την οποία έγραψε ο Μ. κατά παραγγελία του Γερμανού ελληνιστή Μάρτιν Κράους. Σε ακατέργαστη δημοτική γλώσσα, ο Μ. αφηγήθηκε τα ιστορικά του Πατριαρχείου από την Άλωση έως το 1578. Το έργο αυτό έχει στενή σχέση με το λεγόμενο Χρονικό του 1570 και τον χρονογράφο του, Δωρόθεο Μονεμβασίας. 2. Νικόλαος (Ναύπλιο ; – 1594;). Γιος του ιερέα Σταυράκου Μαλαξού, σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και αργότερα διετέλεσε πρωτοπαπάς στο Ναύπλιο και έγραψε πολλά εκκλησιαστικά τροπάρια και κανόνες. Μετά την κατάληψη του Ναυπλίου από τους Τούρκους (1539), ο Μ. εγκαταστάθηκε αρχικά στη Βενετία και στη συνέχεια στην Κρήτη και στη Ζάκυνθο. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στη Βενετία ήταν εφημέριος της τοπικής ελληνικής κοινότητας, από το 1553 έως το 1572, συνετέλεσε δε σημαντικά στην οικοδόμηση του ορθόδοξου ναού του Αγίου Γεωργίου.